Pilot monitoring drijvend zwerfafval en macroplastics in rivieren

Zwerfafval en macroplastics in en rondom rivieren is een groeiend probleem vanwege de negatieve impact op ecosystemen, biodiversiteit en de menselijke leefomgeving. Om beter te kunnen kwantificeren waar, hoe en wanneer het zwerfafval en macroplastics wordt getransporteerd in en door rivieren, is het belangrijk om een inschatting te hebben van de ordegrootte van zwerfafvaltransport. Deze kennis kan vervolgens worden ingezet om geschikte en efficiënte maatregelen in te zetten in de aanpak van dit zwerfafval. In deze pilot heeft de universiteit van Wageningen (WUR) een stap gezet richting de ontwikkeling van een meetprotocol en zijn er metingen uitgevoerd naar het zwerfafvaltransport in Nederlandse rivieren.

Deze pilot heeft twee doelen: het uitvoeren van een eerste nationale referentiemeting voor drijvend zwerfafval in rivieren en het doorontwikkelen van de methode die hiervoor gebruikt wordt. Hiervoor heeft de WUR van januari t/m juni 2021 metingen gedaan op 8 verschillende plekken in Nederland, boven- en benedenstrooms van de Rijn, Maas en de IJssel. Deze metingen combineren maandelijkse observaties van zwerfafval transport vanaf bruggen met kentallen (gemiddeld gewicht, lengte) van zwerfafval op rivieroevers (n=10.751). Deze pilot zou initieel in juni aflopen, maar is verlengd t/m december 2021 om een volledig jaar aan metingen te verzamelen. Dit is daarom een tussenrapport. De volgende 6 maanden van deze pilot zullen worden gebruikt om de maandelijkse metingen uit te voeren en om nieuwe, slimmere manieren van meten te testen.

De volgende resultaten komen naar voren in dit rapport:

- Er is een duidelijke maandelijkse variantie, waarbij er een duidelijk verband is met de hoge afvoer (piekafvoer februari 2021)

- De benedenstroomse locaties hebben een 2 tot 3 keer groter zwerfafvaltransport, wat duidt op een inbreng van afval vanuit Nederland

- Het grootste deel van het drijvende afval is plastic (90%) waarvan zacht plastic domineerde (55%)

- Zwerfafval op de oevers bestaat voornamelijk uit plastic (70%). De gevonden items zijn relatief gelijk per maand, maar variëren sterk per locatie en type oever

- De resultaten laten zien dat met betrekkelijk eenvoudige meetmethoden een goed gedetailleerd beeld kan worden gekregen van de hoeveelheid zwerfafvaltransport, de variatie over ruimte en tijd, en de samenstelling