Gebiedsdossier waterwinning Andijk 2019

Dit gebiedsdossier oppervlaktewaterwinning Andijk beschrijft de kenmerken en de risico’s bij het veiligstellen van de bron van de oppervlaktewaterwinningen bij Andijk van drinkwaterbedrijf PWN. Het innamepunt voor de oppervlaktewaterwinning ligt in het IJsselmeer, in de provincie Noord-Holland. Het ingenomen water bij Pompstation Andijk wordt geheel gezuiverd en getransporteerd voor de levering van drinkwater. Waterwinstation Prinses Juliana neemt water in en zuivert dit voor, waarna een deel wordt geïnfiltreerd in het Noordhollands duinreservaat en een deel wordt geleverd als halffabricaat. De focus van het gebiedsdossier ligt op de beschermingszone rondom de innamepunten in het IJsselmeer. Doel van het gebiedsdossier is inzicht te bieden in de huidige situatie en in de ontwikkelingen in relatie tot het beschermen van de bron van de bestaande oppervlaktewaterwinningen. Deze bescherming volgt uit eisen die de KRW aan de bescherming van drinkwaterbronnen stelt (artikel 7), aan de eisen van de Waterwet met betrekking tot het omgaan met calamiteiten en incidenten en aan de zorgplicht voor overheden uit de Drinkwaterwet. Het gebiedsdossier bevat daartoe informatie over de potentiële bedreigingen voor de waterkwaliteit ter plaatse van de oppervlaktewaterwinning en daarmee over de opgave voor partijen om de winning duurzaam veilig te stellen. Deze opgave vormt de basis voor het maken van afspraken over te nemen maatregelen, die in een later stadium in een uitvoeringsprogramma worden uitgewerkt en opgenomen. Dit gebiedsdossier Andijk is een actualisatie van het in het 2012 opgestelde gebiedsdossier. Dat dossier heeft geresulteerd in een uitvoeringsprogramma (2016-2021). In een gezamenlijk proces met belanghebbenden zijn de huidige risico’s voor de oppervlaktewaterwinning in beeld gebracht, mede in relatie tot de uitvoering van het lopende uitvoeringsprogramma. Voorliggend gebiedsdossier vormt de basis voor een uitvoeringsprogramma voor de planperiode 2022-2027. Via het lopende uitvoeringsprogramma is en wordt voortgang geboekt bij het afstemmen van beheersmaatregelen bij incidenten en calamiteiten rond het innamepunt Andijk. Zo zijn en worden calamiteitenplannen aangepast. Hier ligt nog wel een restopgave voor RWS en HHNK. Ten aanzien van normoverschrijding van stoffen is de huidige ontheffing van de Drinkwaterregeling voor de stof Trifluorazijn een aandachtspunt. Meer inzicht in oorzaken en trends is geformuleerd als opgave. Er zijn in dit gebiedsdossier tevens nieuwe risico’s geïdentificeerd. Tevens zijn enkele eerder (2016) geformuleerde risico’s qua formulering aangepast. Dit geldt in het bijzonder voor risico’s voor verzilting. Vanuit zowel klimaatverandering, energietransitie (bodemenergiesystemen), grondwaterwinning door bedrijven als zandwinning op het IJsselmeer neemt dit risico toe in kans en gevolg. Als opgave is hierbij geformuleerd te komen tot een integrale beheersstrategie voor verzilting in de beschermingszone. Blijvende aandacht vraagt het verankeren van het drinkwaterbelang in beleid en toetsingskaders van vergunningverlenende overheden. Gebleken is dat de drinkwaterfunctie van het oppervlaktewater in diverse overheidsplannen niet expliciet genoemd wordt, en daardoor bij ontwikkelingen en processen als plantoetsing en vergunningverlening mogelijk onderbelicht blijft. Dit heeft onder andere een relatie met de hierboven beschreven opgave ten aanzien van verzilting. Structurele risico’s zijn gerelateerd aan aanvoer van een breed spectrum aan stoffen via uitgemalen en afstromend water uit binnendijks gebied, zowel nabij de drinkwaterwinning als in het stroomgebied van de Rijn. Opgave is het inzicht in de stofconcentraties die met polderwater worden uitgemalen op het IJsselmeer, welke trends daarin zichtbaar zijn en welke risico’s dit met zich meebrengt voor het innamepunt Andijk. Een belangrijke route waardoor stoffen als geneesmiddelen en röntgencontrastmiddelen het oppervlaktewater en dus het IJsselmeer bereiken, is de route via riolering en rioolwaterzuiveringen. Het rivierdossier Rijndelta gaat nader in op deze opgaven op stroomgebiedsniveau. Op regionaal niveau is de opgave om meer zicht te krijgen op concentratieniveaus van effluent van RWZI’s en uitgemalen water, en de risico’s hiervan bij vooral riooloverstorten en calamiteiten bij de RWZI Wervershoof en (glastuinbouw)bedrijven. Als specifieke opgave geldt verder het inzichtelijk maken van de risico’s van bovengenoemde buitendijkse lozingen (effluentlozing door RWZI’s en uitslaande gemalen) op het innamepunt Andijk. Opgaven rondom ongezuiverde lozing door scheepvaart en uitloging van bouwmaterialen overstijgen (grotendeels) de scope van dit gebiedsdossier, maar kunnen wel op landelijk niveau geagendeerd worden.